Uncertainty of Life: An Academic’s Perspective

I was watching a talk of Yalın Alpay, who is a Turkish writer, on YouTube about his feelings related to the age of 40. At some point, I paused the video when I heard his wise words refined through 40 years of life with philosophical inquiries about the uncertainty of life. Here is his statement:

"My understanding of life since the twenties has been about making peace with the uncertainty of life. Life becomes livable when you accept that it is truly uncertain. So, living is a bit of the art of managing uncertainty. If you can manage uncertainty, I think you can move forward. If you can't manage, in order to avoid uncertainty, to find a reliable port, you have to reject most things and settle for much less, and this leads to unhappiness. Therefore, it is necessary to accept the uncertainty, that is, that oscillation first."

 

As I looked at the screen, dazzled, and listened to this statement over and over again, since I was struggling to manage the uncertainty at this stage of my life - I still struggle though. Maybe I felt a little bit relieved knowing there were other people suffering from this uncertainty. As the quote also implies, there is always a trade-off in life between choices from the perspective of uncertainty. I think that nobody can say either of the choices is the correct one. These are just preferences. And we can choose a path based on the circumstances at that stage of our life and these choices are highly influenced by the randomness of life. Neither path is definitively true. But all of them have consequences which we need to understand and sometimes put up with. 

I made a career change around the age of 31, choosing to be a researcher in academia. First, I felt like that I was late to start a PhD. Later, I realized that this gave me a mental advantage: I was resilient not to give up at hard times and had a different perspective to find creative solutions for the problems I deal with. At the end of my PhD, I was thinking that I am ready for new adventures in new countries and different research groups. However, nobody told me that the postdoctoral stage can be a black hole in my life and drag me to anxiety in a sea of uncertainty. I need to work on temporary contracts and I need to chase new positions and fellowships/scholarships constantly. After more than two years, this feeling of uncertainty can be exhausting, although I think that I am resilient.

While the uncertainty is very high until you become a tenured professor in academia, it is not more different in private sector. You can be laid off while you have a good position in a big company because something beyond your control happens in the financial world. In fact, there exists a social class that defines individuals working on temporary contracts as the “Precariat,” which combines “precarious” and “proletariat”. I heard this term from a sociologist friend of mine. I was happy to know that some intellectuals already defined it on the basis of the cruelty of capitalism. As a member of this social class, I feel constantly insecure due to the unpredictability of the job market.

As people trying to survive in this capitalist world, we need to find ways to manage this uncertainty. Psychotherapy can help if you can afford it. My naïve way of dealing with it is writing with a stream of consciousness in the mornings. Meditation (backed by a growing body of scientific evidence) and other philosophical concepts like stoicism can also provide assistance. Consequently, there is no way of running away from the cost for doing the job you love. On the other hand, you can unhappily do another job but enjoy a more stable life. In the end, I understand that I cannot avoid the uncertainty of life and the cost of my choices. I will do my best to embrace the uncertainty of life.

Bonus: Yalın Alpay's talk that I mentioned (in Turkish)

Image source: https://pixabay.com/illustrations/black-hole-spiral-space-nebula-7742925/

Shallowness in Academia: Quality or Quantity?

Since the foundation of Plato’s Academy among olive trees in Greece, academia evolved into different directions while trying to keep its essence. Academics, who are the people in the center of academia, are pushed to fulfill some performance metrics to survive in our century. While performance metrics are definitely necessary, quality must be considered over quantity. I will try to address and discuss some problems in academia on this “quality-quantity” issue from the perspective of a postdoctoral researcher.

My observations in academia show that an academic has two main responsibilities: Research and teaching. In addition, there is a third one which is to enlighten the public with the scientific knowledge, but I do not want to go into the detail of this. After finishing the PhD, there are generally two career paths: Working in the industry or staying in academia which include universities and research institutes. In some research institutes, it is possible to work as a researcher with fair salaries until the end of your career. However, there are not so many research institutes when it is compared with the number of PhD holders. Hence, people being eager to conduct academic research have generally one option which is pursuing the academic path via first working as a postdoctoral researcher and then being a professor in a university, although there are a few companies to conduct profit-oriented research.

As one decides to pursue the academic path after PhD, she/he faces the fact of publishing papers and getting citations as much as possible to be hired as a professor. In my field, there are two ways of publishing papers: Conferences and journals. The current academic system rewards the researchers with more publications, i.e., a high number of papers “gets your foot in the door” with my current PI’s words. This publishing pressure pushes researchers to have collaborations with other researchers to publish as much as possible. Actually, there is nothing wrong about collaborations. However, this generally results in one researcher’s work (sometimes two or three) with some other slight contributions from others. Although it is not necessarily always true, I have this impression and observation, when I see papers with more than three names. Naturally, as you collaborate, the number of citations gets higher even if the published papers have very slight contributions to the literature. This directly affects your academic metrics. I think Google Scholar, which shows the h-index, is the most popular metric platform among researchers. Although a high h-index mostly indicates the collaboration ability, it is highly respected and is the first thing when someone first looks at your academic profile. When a researcher feels himself/herself under “h-index” pressure, the academic behavior changes to more publishing rather than highly qualified works. However, under this “h-index” pressure, there is no time to work on qualified studies. This vicious cycle of publishing pushes an academic to faster but shallower papers, i.e., mostly n+1^st versions of some other works in the literature with nearly no creativity and authenticity. Here, I want to clarify a point. There is nothing wrong on publishing different variations of a subject in a field. These studies will set the existing theories, methods etc. to a sounder ground. But, if everyone follows this trend, who is going to conduct pioneering research or make the breakthroughs?

On the other hand, there is also a fairness problem in academia. You can have a conference publication with preliminary good results. Then, these preliminary results can be converted into a journal paper in a short time. This means that a good idea can make two papers. However, not everybody has sufficient funding to go to the conferences. I started to have the opportunity to go to conferences after starting to work in a developed country with sufficient funding. Unfortunately, I didn’t have this chance during my PhD. Therefore, there is a need for better, more fair and reliable academic indexes for scholar profiles.

As for the teaching part, there are a lot of things to say about the “missing teaching education” in academia as a researcher. But this is beyond my scope now. I would like to focus and discuss the intellectual personality of an academic. A professor teaches some courses according to his/her expertise. Beyond this, a professor should be a role model with highly intellectual abilities. In science/engineering fields, a professor should have knowledge of art, social sciences, and philosophy as well as social abilities such as leadership. At least, an awareness of basic concepts should be possessed. But who assesses these abilities in a job application? Fortunately, some good universities may consider these, but mostly the preferred ability is the capability of an applicant to secure external funding, having a good degree and a high number of publications. I believe that professors should be mentors and leaders rather than teachers. However, the students are still considered as “empty vessels to be filled with knowledge”. For the so-called Generation Z, this does not mean so much. They know that they can access the necessary information in seconds. In fact, they need good motivators, good mentors, and good story tellers in the lectures. A good track record does not necessarily provide these abilities for teaching. I believe an intellectual versatility is needed in addition to the expert knowledge. Thus, the new generation can be motivated to learn. In summary, the academic system should be arranged in a way to encourage for gaining new abilities beyond the expert knowledge. Otherwise, students cannot be led to be the open minded people of the future.

To conclude, we need academic metrics and criteria that assess the quality over quantity. Otherwise, it is inevitable for the academy to be drowned in the shallow sea of mediocracy. In addition, fair assessment criteria will reduce the effect of references that are received from “godfathers” in job applications. Fortunately, there are some people thinking about these problems like Andrew Akbashev and Sergei Kalinin as they wrote in Nature about the dangers of overpublishing and possible solutions on this issue. As academics, we need to discuss more on this issue and push each other to improve the quality of the scientific community.

 

Understanding the differences between the West and the East through the music of Ibrahim Maalouf

I have been following the French-Lebanese trumpeter and composer Ibrahim Maalouf since just a few years. I exactly do not remember but I think (thanks to Spotify algorithms:) I first discovered him in Piers Faccini's "The Beggar and the Thief" song in which I was amazed by the trumpet he played. Although his trumpet part was short, I quickly realized that there was something different, tasty and familiar in his way of playing the trumpet. 

Ibrahim Maalouf (Source: Wikipedia)

Actually, his songs have microtones and these are not known in western music where the notes C, D, E, F, G, A, B and also five more half tones (I mean flats[♭] and sharps[#]) are used. All in all, the western music is based on these 12 tones. However, in eastern music there is more than these half tones, i.e., quarter tones. As though it might look weird from the western perspective, these microtones express different emotions. They are widely applied in middle eastern music such as Turkish and Arabic classical music, by using some musical patterns which are called maqams. These maqams such as rast or hijaz determine the set of tones to be used including quarter tones. You can find a funny scene explaining the difference between western and eastern music from the film Yahşi Batı of the Turkish comedian and actor Cem Yılmaz below. 

The prodigy of Ibrahim Maalouf is that he mixes these eastern quarter tones and western jazz music elements in his songs ingeniously. To this end, he plays a quarter tone trumpet which was invented by his father Nassim Maalouf. I have to admit that he is really lucky, since he was born into a family full of artists. His father is a trumpet player, his mother is a pianist and also his uncle is the famous writer Amin Maalouf. It shouldn't be a surprise that he chose to be an artist. On the other hand, he was not so lucky that his family fled from Lebanon to France because of the civil war when he was a child. I can always feel the signs of this war through the emotions that his songs create. In many of his songs, such as Beirut (given below), you can understand the sorrow of the war and feel the wounds he received from this war in his childhood.

His songs are not always as sad as Beirut. He has also more jazzy and happy songs like "Maeva in Wonderland" or "Hashish". As Ibrahim Maalouf, there are other artists trying to establish bridges between eastern and western music. For instance, the Australian psychedelic rock band King Gizzard & The Lizard Wizard uses electric microtonal guitar invented by Tolgahan Çoğulu who is a Turkish academic and musician. The difference of this microtonal guitar can be figured out by this band's great song Sleep Drifter which was inspired by the song "Kara Toprak" composed by the Turkish folk music master Aşık Veysel.

These kind of combinations always excite me in music and I think that it widens my perspective and increases my openness to different cultures of the world. What I believe is that we need to embrace the richness of different cultures more, and art holds the key to unlock the doors in our minds against the prejudice of different cultures.

Bonus: All Around The Wall - My favorite song of Ibrahim Maalouf.

Kemeraltı ve Çocukluğumun Yaz Tatilleri

Bugün kendimi şımartmaya karar verdim. Julia Cameron'ın "Sanatçının Yolu" kitabındaki tabirle sanatçı buluşmasına çıktım. Başta amacım İzmir'den ayrılmadan Kemeraltı'nın bilmediğim yerlerini keşfetmeye çalışmak ve güzel şeyler yemekti. Aslında yaptım da bunu. Ama sonra ayaklarım beni çocukken yaz tatillerinde babamın dükkanında çırak olarak çalıştığım yerlere götürdü. 

Bu yerler, şu anda Kemeraltı'nın atıl bir bölümü olan ve İkiçeşmelik caddesinde, Agora ören yerinin karşısında bulunan Havra sokağı civarındaki sokaklar. Eskiden çok fazla ayakkabıcı atölyesi vardı bu bölgede. Babam ve dedemin beraber işlettiği, belediyenin ayakkabıcıları Pınarbaşı'na taşıma kararıyla kapanan "Aydın Pide ve Kebap Salonu" işte tam bu bölgede, Agora'nın karşı sokağındaydı. Orta-2'ye kadar, Heidi izlemek yerine -nasıl da merak edip hiç izleyememiştim- çocukluğumun yaz tatillerini geçirdiğim sokağın şimdiki hâlinin resmi şöyle:

Hemen şu soldaki direğin yanındaydı dükkan ve satıldı tabi artık. Ne kadar da uzun bir sokaktı küçükken. Elimde tepsilerle civardaki ayakkabıcılara pide ve yemek taşıdığım, kan ter içinde öğle servisinde babama yardım ettiğim zamanlar gözümün önünden geçiyor. Servis bittikten birkaç saat sonra "boşları" toplama işi başlardı. Şimdiki gibi kullan-at teknolojisi yoktu o zaman. Bulaşıkçı teyzemiz vardı ve hep o yıkardı toplanan boş demir tabakları. Nedendir bilmiyorum babam hep "kaynana" derdi o bulaşıkçı teyzeye. Babamla sürekli atışırlardı gülüşmeler içinde. Hiç dişi yoktu kaynananın ama hep sigarası ağzındaydı. Olimpiyatlarda kül silkmeden en çok sigarayı içme diye bir dal olsa kaynana kesin şampiyon olurdu. Bulaşıkları bitirince ertesi gün için soğanları soyar ve giderdi. 

Tam dükkanın önünde eğer o yaz kuzenim Erdem geldiyse işler hafifledikten sonra paket kağıtlarından uçak yapar ve uçurup yere düşmeden yakalamaya çalışırdık. Terleyince aynı paket kağıtlarını dedem sırtıma koyardı bazen - ne saçma! Bir de kedimiz vardı: Arap! Simsiyah bir kediydi. Akşamüstü  kasaptan kullanılmayan ete benzer ne varsa Arap için alırdık. Severdim onu ve oyunlarla beraber onu beslemeyi. Akşam olunca tek başıma 86 numaralı otobüse Çankaya'dan biner ve Üçyol'da inip eve giderdim. Hâlâ enerjim varsa sokakta arkadaşlarımla top oynardım.

Bir de şerbetçi amca vardı. Babam arada bana ev yapımı şerbet ısmarlardı. Yazın sıcağında içtiğim o şeftali ve karadut şerbetlerinin tadı hâlâ aklımda. Şerbetçi amcanın gözleri pek iyi görmezdi. Nedendir bilmiyorum gözlük de almazdı. Ama altılı ganyan -veya spor toto tam hatırlamıyorum- bültenini gözünün 3-5 cm yanına yaklaştırıp okuduğunu çok iyi hatırlıyorum. Şerbetçi amca o güzel şerbetlerinin tam da şurada (resimdeki iki arabanın arasında bir yerde) satardı:

Çocukluğumun yaz tatillerinden hatırımda devasa iş hanları, Mars kadar uzak Havra sokağı ve etrafındaki esnaf var. Bugün gördüğüm ise hepsinin küçültülmüş versiyonu ya da ben büyüdüm; bilmiyorum. Kemeraltı'nın Mezarlıkbaşı tarafından girişinde yer alan Havra sokağının etrafında gerçekten de bir sürü havra yani sinagog varmış. Önünden geçip fark etmediğim o yerler şimdi restore edilmiş. Mesela Portekiz sinagogu şöyle:

Kemeraltı ile beraber çocukluğuma bir ziyaret yaptım bugün. Yazın herkes çizgi film izlerken benim pişik içinde yaptığım çıraklığı iyi hatıralarla andım. Yüzümde bir gülümsemeyle dolaştım o mekânları, güzel Agora'nın hemen karşısındaki o değerlenmeyi bekleyen sokakları. Herkes çocukluğunun mekânlarını ziyaret edip güzel hatıralarla donatabilir bence. Kötülükler varsa da o kötülüğü yapanları affedebilir. Geriye güzellikler kalır...

 

HÜCRELER de MESAJLAŞIR: MOLEKÜLER HABERLEŞME ve NANOAĞLAR***

İnsanlar olarak en önemli özelliklerimizden biri, bir hikâye bağlamında yaşadıklarımızı ve düşüncelerimizi sürekli anlamlandırmaya çalışmak [1]. Bu kurduğumuz anlam dünyasını da söz, yazı ve resim gibi araçlara kodlayarak birbirimize mesaj olarak gönderiyoruz. Örneğin, yaklaşık 15.000 yıl öncesinde avcı-toplayıcı olarak yaşayan insan toplulukları, İspanya’nın Altamira mağarasında çizdikleri resimlerle bizlere bir mesaj gönderiyordu [2]. Konuşmanın evrilmesi ve hayatımızın tam ortasına oturması da aslında yine birbirimize mesaj iletme ihtiyacımızın en açık örneği. Zaman içinde, mesajlarımızı daha uzak mesafelere hızlı bir şekilde gönderebilmek için yeni yöntemler geliştirdik. Artık, telefon gibi teknolojik araçlar sayesinde ışık hızıyla mesajlarımızı dünyanın diğer ucuna iletebiliyoruz. Peki, hızlı olsun yavaş olsun, sadece insanlar mı mesajlaşıyor?

Mikro ölçekte düşündüğümüzde, bakteri gibi tek hücreli canlıların mesaj alışverişi dünyadaki en eski haberleşme yöntemlerinden biri olan moleküler haberleşmeye dayanıyor. Yani, mesajlar özel moleküller aracılığıyla alıcıya iletiliyor ve yorumlanıyor. Örneğin, bir bakteri topluluğunda yer alan bakteriler, diğer bakterilerin algılaması için orada var olduğunu belirten sinyalleşme molekülleri gönderiyorlar. Algılanan bu moleküllerin konsantrasyon seviyesine göre bakteri topluluğunda yeterli sayıda bakteri olup olmadığına karar veriyorlar (quorum sensing - yetersayı farkındalığı) [3]. Bunun yanında, insan vücudunda bulunan hücreler arasında da hücrelerin organize olarak doku oluşturması, hormon adı verilen sinyalleşme molekülleriyle vücudun farklı bölgelerindeki organlara bilgi gönderilmesi sayesinde düzenleniyor. Bir bakıma insanlar gibi çok hücreli organizmalar da yine moleküler haberleşmeyi kullanıyor[4].

Makro ölçekte ise birçok böcek türü feromon adı verilen kimyasallarla birbirleri arasında haberleşiyor. Örneğin, birçoğumuz karıncaların bir besin kaynağı bulduklarında, besini yuvalarına kadar ip gibi bir sıra halinde taşıdıklarını gözlemlemişizdir. İşte bu “karınca otobanı”, birbirlerine besin bulduklarının haberini veren feromonlar sayesinde oluşturuluyor. Bu şekilde üretilen bilgi, karınca kolonisinin diğer üyeleri tarafından da algılanıp yuvaya kadar iletilerek bulunan besinin, koloninin bu haberi alan diğer üyeleriyle birlikte yuvalarına hızlı bir şekilde aktarımını sağlıyor [5]. Bitkilerin de feromona benzeyen uçucu organik bileşikler aracılığıyla birbirleriyle moleküler haberleşme kullandığı biliniyor. Örneğin, domates bitkisi yapraklarını yiyebilecek otçul böcek tehlikesini algıladığında etrafındaki domateslere bu böceğin varlığını salgıladığı moleküllerle bildirebiliyor [6]. “Dikkat böcek var!” diyebiliyor yani domatesler.

Peki, bu bahsedilen moleküler haberleşmeyi biz nasıl ve nerede kullanabiliriz? Biyo/nanoteknolojinin gelişmesiyle birlikte basit görevleri yerine getirebilen nanorobot ve genetiği değiştirilmiş hücreler gibi mikroskopik ölçekteki biyolojik makinelerin (nanomakinelerin*) üretimi mümkün hâle gelmiş durumda. Henüz ticarileşmiş bir uygulaması olmasa da, laboratuvar ortamında geliştirilmeye devam edilen bu nanomakinelerin en önemli uygulama alanının insan vücudu içindeki ilaç dağıtımı, kanser tedavisi ve sağlık göstergelerinin izlenmesi gibi uygulamalar olacağı öngörülüyor [7]. Elbette, bir nanomakinenin kapasitesi kısıtlı olduğundan insan vücudu içine bir nanomakine sürüsü olarak zerk edilmesi planlanıyor. Bu sürü de sağlıklı hücrelere zarar vermeden, kanserli hücreleri yok etmek veya ilaç dağıtmak gibi uygulamaları oldukça karmaşık bir yapıya sahip insan vücudu içinde bir nanoağ halinde çalışarak yerine getirebilir [4]. Örneğin Şekil 1’de gösterilen hedefe yönelik ilaç dağıtımında, nanoağı oluşturan nanomakine topluluğu bir hap veya enjektör aracılığıyla vücuda salındıktan sonra, birbiri arasında haberleşerek koordine bir şekilde sağlıklı hücrelere zarar vermeden sadece ilaç verilmesi gereken hücreleri hedefleyebilir. Böylelikle, günümüzde kanser tedavisinde yaygın olarak uygulanan ve sağlıklı hücrelere zarar veren “kemoterapi” gibi yöntemlerin zararlı etkileri ortadan kaldırılmış olur. Söz konusu nanoağ içindeki haberleşme için, cep telefonlarımızın haberleşmesinde kullanılan elektromanyetik dalga temelli geleneksel haberleşme, anten/elektronik bileşenlerin mikro/nano ölçekte gerçeklenmesi/yerleştirilmesi ve biyolojik uyumluluk gibi sebeplerle günümüz teknolojisiyle pek mümkün görünmüyor. İşte bu yüzden moleküler haberleşme, bu nanoağ içindeki haberleşmeyi sağlamak için en uygun aday konumunda [8].

Şekil 1. Bir nanoağı oluşturan nanomakinelerin kanserli dokuyu bularak ilacı kanserli dokuya taşıması .

Bahsedilen motivasyonla, moleküler haberleşme konusu 2005 yılından itibaren haberleşme mühendisliğinin de ilgi alanına girmiş bulunuyor [9]. Bu alanda, haberleşme mühendislerinin cevaplamaya çalıştıkları sorunlar ise şöyle özetlenebilir: “Vücut içi uygulamalar için en uygun nanoağ mimarileri nedir ve nasıl uygulanabilir? Nanoağ içindeki haberleşme en verimli şekilde nasıl yapılabilir? Bunun için gereken alıcı ve verici nanomakinelerin tasarım parametreleri ve gönderilen moleküler sinyaller nasıl olmalı? Moleküler haberleşmenin makro ölçekteki uygulama alanları neler olabilir?”

Haberleşme mühendisliğinin bakış açısı, saydığımız sorunları haberleşme/ağ sistemi sorununa dönüştürüp buna uygun çözümler geliştirilmesini sağlıyor. Bu soruların cevaplarını vermek için, moleküllerin yayılma ve bilgi ulaştırma davranışları mevcut haberleşme, bilgi ve ağ kuramı çerçevesinde ele alınarak irdeleniyor. Bu araştırmalar biyoloji, kimya ve mühendislik gibi farklı disiplinlerin ortak bilgi birikimi ile ilerliyor. İnsanlığı daha sağlıklı yarınlara, belki de pratik olarak ölümsüzlüğe ulaştırmak için bilim insanlarının disiplinler arası çalışmalarına daha çok ihtiyaç duyulacak gibi görünüyor. Moleküler haberleşme de bu yoldaki disiplinler arası çalışmalar için tutkal görevi üstlenecek bir alan olarak ortaya çıkıyor.

 

*  “Nano” Antik Yunanca’da “cüce” anlamına gelen “nânos” kelimesinden gelmektedir. “Nano”, boyut olarak milimetrenin milyonda biri olsa da yazıda bu anlamda kullanılmamıştır.

 

KAYNAKÇA

[1]         Y. N. Harari, “Hayvanlardan Tanrılara - Sapiens,” Guard., 2014.

[2]         E. H. Gombrich, Sanatın Öyküsü, 19. baskı, 2019.

[3]         M. B. Miller ve B. L. Bassler, “Quorum Sensing in Bacteria,” Annu. Rev. Microbiol., 2001.

[4]         B. Atakan, Molecular Communications and Nanonetworks, Springer, 2014.

[5]         W. H. Bossert ve E. O. Wilson, “The analysis of olfactory communication among animals,” J. Theor. Biol., 1963.

[6]         M. Coppola ve arkadaşları, “Plant-To-plant communication triggered by system in primes anti-herbivore resistance in tomato,” Sci. Rep., 2017.

[7]         B. Atakan, O. B. Akan, ve S. Balasubramaniam, “Body area nanonetworks with molecular communications in nanomedicine,” IEEE Communications Magazine, 2012.

[8]         I. F. Akyildiz, F. Brunetti, ve C. Blázquez, “Nanonetworks: A new communication paradigm,” Comput. Networks, 2008.

[9]         N. Farsad, H. B. Yilmaz, A. Eckford, C. B. Chae ve W. Guo, “A comprehensive survey of recent advancements in molecular communication,” IEEE Communications Surveys and Tutorials, 2016.

*** Bu yazı, 03 Haziran 2020 tarihinde https://epistemturkiye.org/hucreler-de-mesajlasir-molekuler-haberlesme-ve-nanoaglar/ adresinde yayımlanmıştır.

Aylaklık Devrimi

COVID-19 salgını sebebiyle bazı meslek grupları hiç bir şey yokmuş gibi işlerine gidip gelmeye devam ederken, "beyaz yakalı" olarak tanımlanan çalışanlar evlerinde karantinada. Beyaz yakalıların çoğu için yabancı olan "home office" düzeni, mevcut çalışma şekli haline gelmiş durumda. Şu ana kadar "freelance" olarak çalışan yazılımcı, görsel tasarımcı gibi bazı meslek grupları zaten bu kavrama aşinaydı. Peki şu anki mecburi "home office" veya evden çalışma düzeni salgından sonra neleri değiştirebilir?

Üniversitede çoğunlukla Z kuşağından öğrencilerimle zaman zaman yaptığım konuşmalarda, birçoğu stajları sırasında gördükleri ve çalışma hayatına başlayınca uymak durumunda kalacakları mesai kavramının saçmalığından yakınırlar. Kendim de iki sene civarı evden çalışmış biri olarak bu konuda onlara hak veriyorum. İşe gidip gelirken her gün yollarda helak olmaya gerek yok gibi geliyor. Benzer şekilde, bilim insanı ve fütürist Martin Rees de verdiği röportajda salgın sonrası alacağımız derslerden birinin "Kent çalışanlarının her gün evle iş arasında mekik dokuyarak 'bir-iki keyifsiz saat' geçirmesinin gerekli olmadığını öğrenmemiz" olacağını söylüyor. Ofislerde çalışan beyaz yakalıların çok büyük çoğunluğunun yaptığı işler, telefon, internet ve bilgisayarın olduğu bir ortamda yapılabilir. Hâl böyle olunca ne diye ofislere gidip gelmek için büyük şehirlerde günde 2-3 saat zaman harcıyoruz? Şu anda görülüyor ki, ofislerde yapılan işler, pekâlâ evden de yapılabiliyor. Ancak, bu işin hem yöneticiler/işverenler açısından hem de çalışanlar açısından sakıncaları var.

Öncelikle evden çalışma düzenine geçebilmek için nitelikli yöneticilere ihtiyaç var. Hem kamuda hem de özel sektörde yöneticilerin çoğunluğu çalışan kişinin performansını iş yerinde kaldığı zaman üzerinden değerlendirme eğiliminde. Örneğin, bütün gün bilgisayarının başında oturup Youtube videosu izleyerek çalışıyor görüntüsü veren bir çalışan, işini yarım günde halledip kalan zamanında da iş yerinin mutfağında/kantininde vakit geçiren birine göre yöneticisinin gözüne daha çok girebiliyor. Bu durumda eskilerin sorgulamadıklarını sorgulayan yeni nesil, "Biz burada zaman öldürdüğümüz için mi para kazanıyoruz?" diye homurdanmaya başlıyor. Burada genellikle sorun, yöneticilerin altında çalışan insanların hangi işi ne kadar zamanda yapacaklarını bilmemesi, bu yüzden de ofisinde uslu durduğu kadar çalışanına değer atfetmesidir. Evden çalışma düzenine geçildiğinde, performans yönetiminin yapılan işler üzerinden yapılması gerekeceğinden yöneticilerin nitelikli olması zorunlu.

Çalışan tarafında ise evdeyken çalışma motivasyonu eksikliği, verimliliği düşüren bir sorun olabilir. Bu motivasyonu azaltan şeyler, evdeki fiziksel ortamın çalışmak için uygun olmamasının yanı sıra, evde birden fazla insanın yaşaması durumunda yalıtım problemi olabilir. Bunlardan daha önemlisi ise evden çalışmanın, çalışanların kendi aralarında ve yöneticileriyle olan iletişim problemlerine sebep olabilecek olması. Her ne kadar internet üzerinden sesli ve görüntülü konuşabilsek de fiziksel olarak aynı ortamda bulunmanın samimiyetini yakalamak mümkün değil. 

Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda, salgın sonrasında beyaz yakalıların daha çok evden çalışma talep edebileceğini düşünüyorum, çünkü artık herkes bunun mümkün olduğunu uygulayarak gördü. Elbette bu topyekûn bir evden çalışma düzenine geçiş olmayacak. Ancak, çalışanların da daha çok talep etmesiyle melez bir çalışma düzenine geçilebilir. Çalışanların haftanın bazı günlerinde evden çalışması sağlanarak hem verimliliği arttırmak hem de çalışan motivasyonunu arttırmak mümkün olabilir. Bunun yanında, çalışanların çalışma saatlerini daha esnek bir şekilde ayarlaması da mümkün olmuş olur. Böylece yolda ve ofiste boşa geçirilen zamanı, kişinin "aylaklık" için değerlendirmesi mümkün olur. Bertrand Russell'ın "Aylaklığa Övgü"sünde belirttiği gibi bu aylaklık durumu da, pasif faaliyetlerden ziyade (üzerinde düşünmeden dizi/film izlemek gibi) insanları daha mutlu olabileceği aktif ve faydalı işler yapmaya yönlendirebilecektir. Salgın sonrası bir "Aylaklık Devrimi" olur mu? Göreceğiz...

Bonus: Böyle yöneticilerin tarihe karışması dileğiyle "İdrar Bekçisi Yönetici" :) 

Kasetler, Erkin Koray ve Yavaşlamak

Hepimizin kendimizi karantinaya alıp içimize döndüğümüz bugünlerde benim de salondaki eskiden kalma kasetlerim çarptı gözüme. (2000'lerden sonra doğanlar belki bilmeyebilirler: Walkman, teyp veya kasetçalar denilen aletlerle dinlenebilen, genelde 60-90 dakika arası kapasitesi olan analog ses kayıt ortamı :) Çok sevdiğim, Türk Psychedelic Rock müziğinin en önemli ismi Erkin Koray'a ait 1999'da çıkan "Devlerin Nefesi" albümünü elime aldım. Somut olarak elimde tutup o albümü dinlediğim yılları hatırlamak hoşuma gitti. Askeri lise yıllarında, ranza demirine astığım walkman ile üstümde yatan ranza arkadaşım Emre'nin gürültüsünü duymak yerine albümün bir yüzü bitip müzik durana kadar dinlediğim ve sonunda uykuya daldığım yıllara gittim bir an. Kasedi çıkartıp albüm kapağını ve içinde yazılanları incelemeye başladım. Genelde albüm kapağında, ilaç prospektüsü gibi  katlanmış bir halde şarkı sözleri, sanatçının mesajı, şarkıların söz ve müziklerinin kime ait olduğu gibi bilgiler bulunurdu. Ben de bakarken Erkin Koray'ın kaleme aldığı mesajını gördüm. Az buçuk hatırlıyordum ama okuyunca tekrar gülümsedim. Bu albümde yer alan "Memurum Ben" şarkısının hikâyesini anlatıyordu aslında. Bu şarkının sözleri Erkin Koray'a ait. Ancak bu şarkıyı yazmasına bir gün Mecidiyeköy'deki bir lokantada yemek yerken, eline iki mısralık bir şiir bırakan bir memur vesile olmuş. Şiir şöyle:

"Gönlüm çekse de yağlı böreği
Aşmaya kudretim yetmez bütçeyi"

Bu şiiri Erkin Koray'ın eline tutuşturan memur  "Al şunu" diyerek hiç bir şey beklemeden gözden uzaklaşmış. Erkin Koray da mesajında bu memura teşekkür ediyor ve telif hakkının kendisinde saklı olduğunu ve istediği zaman gelip alabileceğini söylüyor. Bu dizelerden yola çıkarak Erkin Koray şarkıyı yazıyor. Mesajın tamamı da şöyle:

Aslında bu, Türkiye'de her zaman yoksulluk sınırının altında çalışan memurun hâlini de özetleyen bir hikâye. Sendikaların etkin olmadığı ülkemizde, şiiri yazan kişi hak arayışından o kadar umutsuz olmalı ki bir şarkıcının bu konuda şarkı yaparak memurun ekonomik sıkıntısından herkesin haberdar edilmesini ve belki de bir maaş zammını umut ediyor.

Diğer yandan, bir kaset ve kapağında yazılanlar dönemin ruhunu da yansıtıyor. Bu kasetlerdeki şarkıları, kulağımızda walkman ve elimizde albüm kapağındaki sözleri ile defalarca dinlerdik. Mesela bu albüm için albüm kapağına muhtemelen o kadar çok bakmışım ki yıpranmaktan parçalanacak duruma gelmiş. Nasıl da defalarca dinlemişiz aynı şarkıları! Başka seçeneğimiz yoktu belki de ondan. Dijital platformlar ile şimdi o kadar çok seçeneğimiz var ki hep daha iyisi vardır belki diye bir şarkının tamamını dinlemeye bile tahammül edemiyoruz. Öyle eskisi gibi süresi 5 dakikanın üzerinde şarkılar da pek yapılmıyor artık. Çünkü kimsenin bu kadar beklemeye tahammülü yok. Hatta şarkıcılar artık albüm bile yapmıyorlar. Her şarkıyı "single (tekli)" olarak çıkartıp dinlenme ihtimalini arttırıyorlar. Yoksa bir saat boyunca 8-10 şarkılık  bir albümü baştan sona dinleyecek sabra sahip kaç kişi kaldı? İyi ki kasetlerin dinlendiği zamanları görmüşüm. İyi ki şarkı sözleri üzerinde düşünüp sanatçıyı anlamaya çalışmışım. Hızlıca tüketmeden sindirebilmek güzelmiş. Mutluluk belki de yavaşlamak ile mümkündür. Erkin Koray'ın albüm kapağında kendi el yazısıyla yer alan şu mesajla bitirelim:

"Happiness to all members of this unlucky Planet."
"Bu talihsiz gezegenin tüm mensuplarına mutluluklar."

Bonus: Erkin Koray -Memurum Ben